Tư Duy Biện Chứng Là Gì? Phương Pháp Tư Duy Biện Chứng

 

Một trong những kiến ​​thức quan trọng trong triết học này là tư duy biện chứng, có vai trò quan trọng trong việc nghiên cứu nhận thức của con người. Tư duy biện chứng là? Vai trò của nó là gì? Cùng Mighty Math giải đáp các câu hỏi này  ngay nhé!

1. Phép biện chứng 

Để trả lời câu hỏi tư duy biện chứng là gì? Trước tiên, chúng ta hiểu rằng phép biện chứng là học thuyết nói về mối liên hệ và sự phát triển chung của mọi sự vật xảy ra trên thế giới, thuộc các loại sau:

Trong thế giới tự nhiên và xã hội, nó được xác định là phép biện chứng khách quan

Trong nhận thức và tư duy, nó được xác định là phép biện chứng chủ quan.

Theo tìm hiểu, phép biện chứng tư duy được xác định là một bộ phận của phép biện chứng chủ quan, dùng để chỉ mối liên hệ phổ biến và sự vận động, biến đổi, phát triển của tư duy, tư tưởng và nhận thức của con người.

Tư duy biện chứng được phát triển mạnh mẽ nhất ở nhà tư tưởng Hegel, người mà tư duy là biện chứng, trong khi vật lý và tự nhiên là siêu hình.

Theo quan điểm của Mác, phép biện chứng của tư duy được coi là phép biện chứng khách quan của tự nhiên và xã hội được phản ánh trong tư tưởng của con người, vì vậy tư duy là cái nhìn bên ngoài hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan.

2. Tổng quan về tư duy biện chứng

Tư duy biện chứng được hiểu là hệ thống tổng hợp những nguyên tắc và những yêu cầu cơ bản từ phép biện chứng, nhưng trên hết là phép biện chứng của tư duy. Trong số đó, tư duy phải tuân thủ những nguyên tắc nhất định, chẳng hạn như: nguyên tắc khách quan, nguyên tắc toàn diện, nguyên tắc mâu thuẫn, nguyên tắc phát triển, nguyên tắc phân tích lượng và chất, … Những nguyên tắc, phương pháp và yêu cầu rút ra được từ phép biện chứng nói chung và tư duy biện chứng nói chung.

3. Mối quan hệ giữa tư duy biện chứng và phép biện chứng nói riêng

Tư duy biện chứng được hiểu là hình ảnh chủ đạo diễn ra trong bộ não của chúng ta, phản ánh hiện thực tiếp nhận từ thế giới bên ngoài. Vì vậy, phép biện chứng của tư duy được coi là chân lý. Chân lý là hình ảnh chủ quan trong bộ óc con người, được phản ánh theo sự tồn tại của thế giới hiện thực khách quan.

Chức năng chủ yếu của tư duy là giải thích, lý giải sự tồn tại của các sự vật trong thế giới, từ đó làm sáng tỏ bản chất biện chứng của thế giới.

Tư duy biện chứng là một yêu cầu phương pháp luận điều phối tư duy của chúng ta, sau đó được thể hiện trong hành động của chúng ta, để biến suy nghĩ đó thành hiện thực.

Vì vậy, nhờ phép biện chứng của tư duy mà chúng ta có thể xây dựng được tư duy biện chứng. Ngược lại, chính nhờ có tư duy biện chứng mà chúng ta mới có thể hình thành nên phép biện chứng của tư duy.

4. Phương pháp tư duy biện chứng

Phương pháp tư duy biện chứng là phương pháp tư duy hoạt động dựa trên nguyên lý dưới đây:

Để nhận thức và nhìn thấy các vật thể được kết nối với nhau thì những người này cần phải có ảnh hưởng và kết nối với nhau.

Chúng ta bị thuyết phục hơn khi thấy các vật thể thay đổi như thế nào ở nhiều trạng thái khác nhau, tất cả đều có xu hướng phát triển cùng nhau. Nguồn gốc của sự thay đổi về chất của sự vật là sự đấu tranh của các mặt đối lập để cùng nhau giải quyết các mâu thuẫn.

Phép biện chứng thể hiện một lối tư duy linh hoạt, khi cần thiết, thừa nhận một tổng thể vừa là nó vừa không phải nó, tức là những phỏng đoán và khẳng định loại trừ lẫn nhau, nhưng có quan hệ chặt chẽ với nhau.

5. Vai trò của tư duy biện chứng

Thế giới mà chúng ta đang sống là một thế giới mà mọi thứ đều được kết nối với nhau một cách vô cùng phức tạp, luôn vận động không ngừng và biến đổi một cách nhanh chóng. Nếu không có tư duy biện chứng, chúng ta sẽ không thể nắm bắt được những thay đổi của thế giới này. Đồng thời, chúng ta cũng không thể tái hiện, hình dung lại nó trong suy nghĩ của ta để từ đó đưa ra những nhận thức đúng đắn về thế giới quan.

Do đó, ta có thể thấy tầm quan trọng của tư duy biện chứng trong hoạt động nhận thức và thực tiễn của con người, vì:

• Một mặt, tư duy biện chứng giúp con người khắc phục lối tư duy phiến diện, siêu hình, mặt khác giúp con người suy nghĩ, đánh giá vấn đề một cách phổ biến, toàn diện và đúng đắn. Nó giúp con người biết cách đi thẳng vào vấn đề và suy nghĩ, phân tích, đánh giá các đối tượng một cách chính xác, toàn diện nhất có thể, hạn chế việc chỉ đánh giá phiến diện, một chiều.

• Phép biện chứng duy vật giúp con người khắc phục thái độ bảo thủ, bám víu, thành kiến ​​đối với cái mới. Do thiếu những nguyên lý phát triển của tư duy duy vật biện chứng nên chúng ta thường mắc sai lầm trong việc hiểu vấn đề, từ đó sa vào chủ nghĩa duy tâm, siêu hình, không nhận thức được thực chất của vấn đề.

• Tư duy biện chứng giúp con người tránh được những sai lầm, những phỏng đoán không có cơ sở khoa học rõ ràng, rồi rơi vào tình trạng viển vông.

Hiểu và áp dụng được tư duy biện chứng giúp bạn phát triển tư duy vượt bậc.

Trên đây là toàn bộ thông tin về tư duy biện chứng và phương pháp biện chứng. Hy vọng bài viết trên của Mighty Math đã giúp các bạn hiểu rõ hơn về tư duy biện chứng.